ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਾ ਕਾਰਨ

ਕਿਸੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਤੇ ਹੋ ਰਹੇ ਜ਼ੁਲਮ ਵਿਰੁੱਧ ਅਵਾਜ ਉਠਾਉਣੀ ਧਰਮ ਹੈ ਤੇ ਧਰਮੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਪਾਲਣ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦੇਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਨੇ। ਜਦੋਂ ਔਰੰਗਜੇਬ ਬਾਹਮਣਾ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ ਹਜਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਕਤਲ ਕਰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਰੁੱਧ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਅਵਾਜ ਉਠਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਨਿਭਾਇਆ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਗੱਲ ਮਨਵਾਉਣਾ ਧਰਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ , ਬਲਕਿ ਜ਼ੁਲਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਨਿਰਬਲ ਹਿੰਦੂ ਕੌਮ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਆਪਣੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪਹਿਲਾ ਧਰਮ ਪੁਰਸ਼ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਦਿੱਤੀ ਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਕ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੱਤਾ ਕੇ ਭਾਵੇਂ ਸਾਡੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਨਾ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹੋਣ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਦੀ ਧੋਣ ਤੇ ਲੱਤ ਰੱਖ ਕੇ ਈਨ ਮਨਵਾਣਾ ਜ਼ੁਲਮ ਹੈ ਤੇ ਸਿੱਖ ਇਸ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਅਵਾਜ ਉਠਾਵੇਂਗਾ ਭਾਵੇਂ ਆਪਣਾ ਸਰ ਹੀ ਕਿਓਂ ਨਾ ਦੇਣਾ ਪਵੇ। ਔਰੰਗਜੇਬ ਵਰਗੇ ਲੋਕ ਧਰਮੀ ਹੋਣ ਦਾ ਨਾਟਕ ਕਰਦੇ ਨੇ, ਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਕੁਕਾਜਾ ਭਾਵ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਦੇ ਨੇ। ਇਹੋ ਜਹੇ ਜ਼ੁਲਮੀ ਬੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਬ ਦੇ ਬੰਦੇ ਕਹਿਣ ਲਗਿਆਂ ਵੀ ਸ਼ਰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। 

ਤਿਲਕ ਜੰਵੂ ਰਾਖਾ ਪ੍ਰਭ ਤਾ ਕਾ ॥ ਕੀਨੋ ਬਡੋ ਕਲੂ ਮਹਿ ਸਾਕਾ ॥
ਸਾਧਨ ਹੇਤਿ ਇਤੀ ਜਿਨਿ ਕਰੀ ॥ ਸੀਸੁ ਦੀਆ ਪਰ ਸੀ ਨ ਉਚਰੀ ॥੧੩॥
ਧਰਮ ਹੇਤਿ ਸਾਕਾ ਜਿਨਿ ਕੀਆ ॥ ਸੀਸੁ ਦੀਆ ਪਰ ਸਿਰਰੁ ਨ ਦੀਆ ॥
ਨਾਟਕ ਚੇਟਕ ਕੀਏ ਕੁਕਾਜਾ ॥ ਪ੍ਰਭ ਲੋਗਨ ਕਹ ਆਵਤ ਲਾਜਾ ॥੧੪॥